_edited_p.png)
BREXIT İLE İLGİLİ BİLİNMESİ GEREKEN HER ŞEY
Birleşik Krallık’ın AB üyeliği, 31 Ocak 2020 23.00’da resmi olarak sona erdi.
Bu yazıda, tüm gelişmeleri takip edemeyenler için, Brexitle ilgili bilinmesi gerekenler ele alındı.
Brexit nedir?
Brexit -British Exit- Birleşik Krallık’ın AB’den ayrılması anlamına gelmektedir.
2016 Haziran ayında yapılan referandum olarak bilinen halk oylamasında, 17,4 milyon kişi Brexit için oy verdi. Oyların %52’si ayrılma, %48’i kalma yönündeydi.
Avrupa Birliği (AB) nedir?
AB 28 üye ülkeden oluşan ekonomik ve siyasi bir birliktir. Üye ülkeler; aralarındaki ithalat ve ihracatın herhangi bir kontrole veya ek ücrete tabi tutulmadan yapılmasını sağlayan serbest ticaret ve vatandaşlarına seçtikleri herhangi bir üye ülkede ikamet etme ve çalışma hakkı tanıyan serbest dolaşım gibi ayrıcalıklara sahiptir.
Birleşik Krallık, AB Avrupa Ekonomik Topluluğu olarak bilindiği zamanlarda, 1973 yılında birliğe dahil olmuş ve birlikten ayrılan ilk devlet olma unvanının da sahibi olmuştur.
Brexitten sonra ne olacak?
Birleşik Krallık’ın AB’den 31 Ocak 2020’de resmi olarak ayrılması, konuşulacak birçok konuyu ve aylar sürecek tartışmaları da beraberinde getirdi.
Birleşik Krallık, AB’den ayrılma koşullarını kabul etmiş olsa da tarafların gelecekteki ilişkilerinin nasıl olacağını kararlaştırmalıdır.
Bu karar, Brexit’den hemen sonra başlayan ve 31 Aralık 2020’de bitmesi planlanan, bazılarının uygulama dönemi olarak da adlandırdığı Geçiş Döneminde alınmalıdır.
Bu 11 aylık süreçte, Birleşik Krallık ticari ilişkilerini sürdürmeye ve AB kurallarına uymaya devam etmek zorundadır.
Hangi konularda anlaşma sağlanmalıdır?
Geçiş dönemi, yeni serbest ticaret anlaşması görüşülürken tarafların konuyu iyice kavrayabilmeleri için verilen zaman dilimi anlamını ifade etmektedir. İki tarafın da bu zamana ihtiyacı vardır çünkü bu sürecin sonunda Birleşik Krallık, ortak pazar ve gümrük birliğinden ayrılmak zorunda kalacaktır.
Serbest ticaret anlaşması, AB ülkeleri arasındaki ithalat ve ihracatın herhangi bir kontrole veya ek ücrete tabi tutulmadan yapılmasını sağlamaktadır.
Bu süreçte taraflar arasında yeni bir serbest ticaret anlaşması yapılamazsa, Birleşik Krallık anlaşma olmadan ticaret yapma tehdidiyle karşı karşıya kalacaktır. Bu, AB’ne gönderilen ve diğer ticari engellere takılan ürünlere gümrük vergisi uygulanması anlamına gelmektedir.
Brexit sonrası BK-AB ilişkisinin ticaret dışındaki birçok yönünün de kararlaştırılması gereklidir. Örneğin:
· Hukuki yaptırımlar, veri paylaşımı ve güvenliği
· Havacılık standartları ve güvenliği
· Balıkçılık sularına [1]erişim
· Elektrik ve doğalgaz kaynakları
· İlaç ruhsatları ve düzenlemeleri
Başbakan Boris Johnson, geçiş sürecinin uzatılmayacağı konusunda ısrar etse de Avrupa Komisyonu, bu sürecin oldukça zorlayıcı olacağı konusunda Birleşik Krallık’ı uyarmıştır.
Brexit anlaşması nedir?
Geçiş süreci ve Birleşik Krallık’ın ayrılışının diğer özellikleri Çekilme Anlaşmasıyla kabul edilmiştir.
Temmuz 2019’da Theresa May’in yerine gelen Boris Johnson, May’in aldığı kararların çoğunu değiştirme talebinde bulunmuştu.
Johnson’un talep ettiği en önemli değişiklik, Kuzey İrlanda ve Birleşik Krallık arasında etkin bir gümrük sınırı oluşturulmasıdır. Johnson’un talep ettiği diğer değişiklikler ise şunlardır:
· Birleşik Krallık’dan Kuzey İrlanda’ya gönderilen bazı malların kontrole ve gümrük vergisi olarak bilinen AB İthalat Vergisi’ne tabi tutulması.
· Kuzey İrlanda’ya gönderilen malların, İrlanda Cumhuriyeti’ne taşınmaması durumunda Birleşik Krallık’a para iadesi yapılması.
Çekilme anlaşmasının diğer maddeleri, May iktidardayken kararlaştırılan maddelerle hemen hemen aynıdır. Bu maddeler:
· Birleşik Krallıkdaki AB vatandaşlarının ve AB’deki Birleşik Krallık vatandaşlarının haklarının geçiş döneminde ve gelecekte değişmemesi,
· Birleşik Krallık’ın AB’ne ödeyeceği paranın yaklaşık 30 milyon sterlin olacak olmasıdır.
Brexit neden bu kadar uzun sürdü
Normal şartlarda Brexit, 29 Mart 2019’da gerçekleşecekti. Ancak milletvekillerinin dönemin başbakanı Theresa May’in anlaşmasını reddetmesinin ardından Brexit iki kere ertelenmişti.
Milletvekillerinin May’in anlaşmasını üçüncü kez reddetmesinden sonra May, istifa etmişti.
Milletvekilleri, düzenlenen anlaşmayı yasalaştıramadıkları için Johnson’ın Brexit’i uzatması kaçınılmaz olmuştu.
Bu durum Brexit’in 31 Ocak 2020’ye ertelenmesine sebep olmuştur.
Daha sonra Johnson, milletvekillerinin de onayıyla erken seçim talebinde bulunmuştur.
12 Aralık 2019’da gerçekleştirilen erken seçim %80 muhafazakâr çoğunluğuyla sonuçlanmıştır. Meclisin büyük çoğunluğunun kabul etmesiyle yeni Brexit mevzuatı resmen kabul edilmiştir.
[1] Kıyı devletlerinin, kaynakların korunması için tek taraflı koruma önlemleri alabilecekleri, tam olarak balıkçılığın korunmuş suları olarak adlandırıldığı havzadır
Yazar: Bengisu Gülüm Sert
Editör: Begüm Gür