_edited_p.png)
Antik Olimpiyat Oyunları
Olimpiyat oyunları ilk olarak Yunan tanrılarının ve tanrıçalarının babası Zeus’un onuruna düzenlenen dini bir festivalin parçasıydı. Kazananlara altın, gümüş ve bronz madalya değil, zeytin ağacı yapraklarından yapılan bir taç verilir ve eve dönüşleri şerefine kutlamalar yapılır, ziyafetler verilirdi. Görkemli şehirleri için yarışan sporcular ve taraftarlarına göre olimpiyat oyunlarını kazananlar, tanrıların dokunuşuyla şereflendirilirdi. Bu açıdan bakılınca antik olimpiyat oyunları spor etkinliği değil, bir çeşit kendini kurban etme şekliydi. Bu festival ve oyunlar ismini Yunanistan’ın en yüksek dağı Olimpos’dan almıştır.
Antik Olimpiyat Oyunlarında Kadınlar
Antik olimpiyat oyunlarına sadece erkeklerin ve bekar kadınların katılmasına izin verilirdi. Evli kadınların müsabakalara katılması kesinlikle yasaktı. Evli bir kadın oyunlara gizlice girmeye çalışırken yakalanırsa cezalandırılır, hatta bu ceza dağın yamacından aşağı atılarak kurban edilmeye kadar gidebilirdi. Bekar kadınların yarıştığı Heraia adlı müsabakalar, Zeus'un karısı Hera'nın onuruna yapılırdı. Kazananlara, erkeklerle aynı şekilde kutsal zeytin dalı taçları verilirdi.
Modern Olimpiyat Oyunları
İlk modern Olimpiyat Oyunları 1896'da Yunanistan'ın Atina şehrinde gerçekleşti. Bu müsabakada sporcular, dokuz spor dalında mücadele etti: Atletizm, bisiklet, eskrim, jimnastik, atıcılık, yüzme, tenis, halter ve güreş. Geçmişte, o yılın olimpiyatına ev sahipliği yapan ülkenin, müsabakalara hangi spor dallarının dahil edileceği konusunda söz hakkı vardı. Ancak günümüzde, bu karar Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) tarafından alınmaktadır. Başvuran her spor dalı ise resmi olarak olimpiyatlarda yer alamıyor.
IOC, yaz olimpiyat oyunları müsabakalarını sınıflandırmak için çeşitli terimler kullanır. "Etkinlik", dereceye girenlerin madalyayla ödüllendirildiği bir müsabakadır. Örneğin, 100 metre serbest stil yüzme bir etkinliktir. Bu, daha geniş kapsamlı bir “Disiplininin” yani yüzme disiplininin parçasıdır. Yüzme disiplini, kurbağalama, kelebek ve sırtüstü gibi diğer etkinlikleri içerir. Yüzme, “Su sporlarında” bir disiplindir. Su sporları, dalış ve su topu gibi diğer disiplinleri de içerir. Olimpiyatlarda kaç tane resmi spor dalı olduğunu yalnızca IOC tarafından duyurulan sayıyla belirlenebilir. Olimpiyatlara dahil olan spor dalları her yıl değişmektedir. Bu yıl düzenlenecek olimpiyat oyunlarına 46 spor dalından yaklaşık 11 bin sporcu katılacak.
IOC, Olimpiyat oyunlarına hangi spor dallarının dahil edileceğine nasıl karar verir?
IOC, bu kararı vermek için birçok faktörü göz önüne alır. Örneğin, aday spor dalı dünyanın birçok yerinde hem erkekler hem de kadınlar arasında popüler olmalıdır. Elemeyi geçen spor dalları olimpiyat serüvenlerine, gösteri sporu olarak başlayabilir. Daha sonra diğer kriterleri sağlayan spor dalları oyunlara resmi olarak dahil olabilir. Diğer yandan, resmi spor dallarına rağbet azalırsa olimpiyat oyunları arasından çıkarılabilirler.
Olimpiyat halkaları
Dünya çapında olimpiyat halkaları olarak bilinen olimpiyat sembolü, milyarlarca insan için olimpiyatların görsel elçisidir. "Olimpiyat sembolü, eşit boyutlarda birbirinin içinden geçen beş halkadan (Olimpiyat halkaları) oluşur. Halkalar olimpiyat hareketinin etkinliğini, beş kıtanın birliğini ve olimpiyat oyunlarında dünyanın dört bir yanından gelen sporcuların buluşmasını temsil eder."(Olimpiyat İlkeleri, Kural 8) Bu beş halka, dünyanın beş parçasını temsil edip rekabetten doğan verimi kabul eder. Dahası bu halkalar, istisnasız tüm ulusların renklerini hatırlatır.
Olimpiyat halkaları nispeten modern bir sembol olsa da olimpiyat meşalesi geleneği modern olimpiyatı, antik miraslarıyla birleştiren bir gelenektir. Antik Yunan olimpiyat oyunları şerefine, törenlerin ve yarışmaların yapıldığı arenada büyük bir ateş yakılırdı. Bu sönmeyen ateş, Titan Prometheus'un, Yunan tanrısı Zeus'tan ateşi çalarak insanlara vermesini yansıtıyordu. İnanışa göre Prometheus'un ateşi armağan etmesi, insanoğlunun daha gelişmiş bir medeniyete doğru ilerleme dürtüsünü doğurmuştur. Modern olimpiyat oyunları için bu efsane, medeniyetin gelişmesine ve antik olimpiyat oyunları geleneğine bir övgü niteliğindedir. Modern olimpiyat meşalesi geleneği, 1936 Olimpiyat Oyunları'na kadar uzanmaktadır. Bu gelenek, Antik Yunan'da müsabakaların gerçekleştirildiği Olympia şehrindeki Hera tapınağında, güneş ışınlarının özel olarak yansıtılarak bir ateş yakılması ve koşucuların bu ateşi olimpiyat meşalesiyle geçmişten günümüze uzanan sembolik bir yarışta, o yılki ev sahibi ülkeye taşımasıyla başladı. Her yıl meşalenin yolculuğunu takip etmek isteyenler için resmi olimpiyat sitesinde meşalenin hangi tarihte nerede olduğu detaylı bir şekilde paylaşılmaktadır. Meşalenin şu an nerede olduğunu öğrenmek isterseniz başlığa tıklayabilirsiniz.
Türkiye ve Olimpiyat Oyunları
Türkiye, ilk olarak 1908'de katıldığı olimpiyat oyunlarına her yıl birçok daldan sporcu göndermeye devam ediyor. Katıldıkları ilk oyunlardan itibaren Türk sporcular 37 altın, 24 gümüş ve 22 Bronz olmak üzere toplam 83 madalya kazanmıştır. Kazanılan madalyaların büyük çoğunluğu güreş dalındadır.
Türkiye’ye ilk madalyasını 1936 Berlin olimpiyatlarında güreş dalında bronz madalya kazanan Ahmet Kireçci getirmiştir. Aynı yıl ülkemize güreş dalında altın madalyayla dönen sporcumuz Yaşar Erkan, olimpiyat tarihinde ülkemize ilk altın madalyayı kazandırarak tarihe geçmiştir. Olimpiyatlarda madalya kazanan ilk kadın sporcumuz 1992 Barselona Olimpiyatında judo dalında bronz madalya kazanan Hülya Şenyurt olurken, 2004 Atina Olimpiyatında halter dalında ilk altın madalyayı ülkemize getiren kadın sporcumuz Nurcan Taylan' dır. Ne yazık ki Türk sporcularımız Kış Olimpiyat Oyunlarından henüz madalyayla dönememiştir.
Türkiye, 2020 Olimpiyatları'na ev sahipliği yapmak için teklifte bulunmuş ancak 2020 yılı ev sahibi olarak Japonya seçilmiştir. Cuma günü başlayacak 2020 Tokyo Olimpiyat Oyunlarında ülkemizi 18 spor dalında temsil edecek 108 sporcumuza başarılar dileriz.
Tokyo 2020 hakkında daha fazla bilgi almak için resmi olimpiyat sitesini ve Türkiye Milli Olimpiyat Komitesinin resmi sitesini ziyaret edebilirsiniz.
ÇEVİREN: Bengisu Gülüm Sert
EDİTÖR: Begüm Gür
KAYNAKLAR: