_edited_p.png)
Araştırmacılar, Ay’da paslanma olduğunu ve Dünya’nın bu süreçte bir etkisi olduğunu ortaya çıkardı.
Hint Uzay Araştırma Örgütü'nün Chandrayaan-1 uzay aracının verilerini inceleyen yeni bir makale, Ay’ın kutuplarının var olan diğer kutuplardan çok daha farklı bir bileşime sahip olduğunu ortaya koydu.
Kutuplardan yansıyan ışığı inceleyen Hawaii Üniversitesi'nden Shuai Li, hematitin (bir çeşit demir oksit) spektral imzasını (bir çeşit grafiksel gösterim) buldu.
Demirin paslanması, ortamda bulunan oksijene bağlıdır ancak bildiğimiz üzere Ay’da oksijen bulunmuyor.
Li konu hakkında yaptığı açıklamada, bunun kulağa son derece şaşırtıcı geldiğini ve Ay ortamında, hematit oluşumunun oldukça zor olduğunu söyledi.
Li, bu sorunun cevabını alabilmek üzere, Nasa’nın Jet İtiş Laboratuvarı (JPL) ile irtibata geçti.
JPL’nin bilim insanlarından Abigail Fraeman, “Başta buna asla inanamadım. Ay’ın mevcut koşullarına göre var olmaması gereken bir durum bu. Ama Ay'da su keşfettiğimizden beri insanlar, Ay’da bulunan su ve kayaların tepkimeye girdiğini varsayarak bizim keşfettiğimizden çok daha çeşitli minerallerin olabileceğini düşünüyor." diyerek görüşlerini bildirdi.
Bilim insanlarına göre, Ay’daki pasın varlığı üç şekilde açıklanabilir.
Ay'ın atmosferi olmamasına rağmen, Dünya'nın manyetik alanı nedeniyle çok az miktarda oksijeni bulunuyor.
Oksijen, Dünya'nın manyetik alanını kullanarak manyeto kuyruk (manyetosferin Dünya'nın arkasında kalan güneş görmeyen tarafı) sayesinde Dünya ve Ay arasındaki 385.000 kilometreyi katedebiliyor.
Ay’ın Dünya’ya bakan tarafının neden daha fazla hematit içerdiği de işte tam bu açıklamayla desteklenmiş oluyor.
Bildiğimiz üzere Ay, Dünya’dan her yıl biraz daha uzaklaşıyor. Bu sebeple Ay’ın Dünya’ya daha yakın olduğu zamanlar daha fazla oksijen aktarımı olması kuvvetle muhtemel gözüküyor.
Bu paslanmanın bir başka nedeni ise Ay’daki mevcut hidrojen miktarıdır. Hidrojen, Güneş'ten gelen güneş rüzgarları ile uzayda seyahat ederek hem Ay'ı hem de Dünya'yı doldurmaktadır.
Hidrojen bir indirgeyendir. Bu da elektron alan bir yükseltgenin aksine, temas ettiği maddelere elektron verdiği anlamına gelir.
Dünya'nın manyetik alanı kendisini bu olaydan korusa da Ay'ın böyle bir koruması yoktur.
Ancak Ay’a oksijen taşıyan manyeto kuyruğun, aynı zamanda her dolunay sırasında güneş rüzgarı aktivitelerinin hemen hemen hepsini engelleyen bir görevi daha vardır. Bu, ay döngüsü sırasında Ay’ın pas oluşturmasını mümkün kılar.
Pasın oluşumunu sağlayan üçüncü neden ise Ay'ın diğer tarafında ay kraterlerinin altında bulunan su buzudur. Li, düzenli olarak Ay’a çarpan toz parçacıklarının, demirle karışıp ardından oksitlenme oranının artması için ısıtılmasıyla bu su moleküllerini serbest bırakabileceğini öne sürmüştür.
Bu, hematitin ay kraterlerinden neden bu kadar uzakta bulunduğu konusuna da bir ışık tutuyor olsa bile suyun kayayla nasıl reaksiyona girdiğini tam olarak açıklamak için daha fazla araştırma yapılması gerekiyor.
Bu tür araştırmalar, hematitin asteroitler gibi diğer havasız cisimlerde de neden bulunduğunu açıklamaya yardımcı olabilir.
Fraeman’a göre, küçük su parçacıkları ve toz parçacıklarının oluşturduğu etki, bu cisimlerdeki demirin paslanmasına olanak tanıyor olabilir.
Yapılan araştırma, Science Advances dergisinde yayınlanacaktır.
Çevirmen: Begüm Gür
Editör: Bengisu Gülüm Sert